آنتی بادی که ایمونوگلوبولین نیز نامیده می‌شود ، پروتئینی است محافظ که توسط سیستم ایمنی بدن در پاسخ به وجود ماده خارجی به نام آنتی ژن تولید می شود.
آنتی بادی ها، آنتی ژن ها را تشخیص داده و به آنها متصل می‌شوند تا بتوانند آن ها را از بدن خارج کنند.
طیف گسترده ای از مواد از جمله ارگانیسم های عامل بیماری و مواد سمی مانند سم حشرات ، توسط بدن به عنوان آنتی ژن شناخته می شود.
مکانیزم تولید آنتی بادی در بدن
هنگامی که یک ماده بیگانه وارد بدن می شود ، سیستم ایمنی بدن قادر است آن را به عنوان خارجی تشخیص دهد زیرا مولکول های سطح آنتی ژن با آنهایی که در بدن هستند متفاوت است.
برای از بین بردن مهاجم ، سیستم ایمنی بدن تعدادی از مکانیسم ها را فرا می خواند ، یکی از مهمترین آنها تولید آنتی بادی است.
آنتی بادی توسط گلبول های سفید اختصاصی خون به نام لنفوسیت های B (یا سلول های B) تولید می شود.
هنگامی که یک آنتی ژن به سطح سلول B متصل می شود ، سلول B را تقسیم و به گروهی از سلول‌های یکسان که کلون نامیده می شود ، حرکت می‌دهد.
سلول های B بالغ که سلول های پلاسما نامیده می شوند ، میلیون ها آنتی بادی در جریان خون و سیستم لنفاوی ترشح می کنند.
همانطور که آنتی بادی ها در گردش هستند ، آنتی ژن های مشابه با آنتی ژنی که باعث ایجاد پاسخ ایمنی شده را مورد حمله قرار داده و خنثی می کنند.
آنتی بادی ها با اتصال به آنتی ژن ها حمله می کنند. اتصال یک آنتی بادی به یک سم ، می تواند سم را به سادگی با تغییر در ترکیب شیمیایی آن خنثی کند.
آنتی‌بادی‌ها آنتی توکسین نیز نامیده می شوند.
با اتصال خود به برخی از میکروب های مهاجم ، سایر آنتی بادی ها می توانند چنین میکروارگانیسم هایی را بی حرکت کنند یا از نفوذ آنها به سلول های بدن جلوگیری کنند.
در موارد دیگر ، آنتی ژن پوشش داده شده با آنتی بادی در معرض واکنش زنجیره ای شیمیایی (PCR) همراه با مکمل است ، که یک سری پروتئین های موجود در خون است.
واکنش مکمل یا باعث لیز شدن (ترکیدن) میکروب مهاجم شود یا می تواند سلول های پاک کننده میکروب کشی را که بلعنده یا فاگوسیتوز مهاجم هستند ، جذب کند.
پس از شروع ، تولید آنتی بادی برای چندین روز و تا زمانی که تمام مولکول های آنتی ژن از بین بروند، ادامه دارد. آنتی بادی ها برای چندین ماه در گردش خون در بدن باقی می مانند و باعث افزایش ایمنی در برابر آنتی ژن خاص می شوند.
مزایای آنتی بادی در بدن
سلول‌های B و آنتی بادی ها با هم یکی از مهمترین عملکردهای ایمنی بدن را ایجاد می کنند ، شناختن یک آنتی ژن مهاجم و تولید تعداد بسیار زیادی پروتئین محافظ که بدن را پاک می کند تا تمام آثار آنتی ژن را از بین ببرد.
در مجموع سلول های B تعداد آنتی ژن های تقریباً نامحدودی را تشخیص می دهند. با این حال ، به طور جداگانه هر سلول B می تواند فقط به یک نوع آنتی ژن متصل شود.
سلول های B آنتی ژن ها را از طریق پروتئین ها و گیرنده های آنتی ژن که در سطح آنها وجود دارد، می‌یابند. گیرنده آنتی ژن اساساً یک پروتئین آنتی بادی است که ترشح نمی شود اما در غشای سلول B لنگر می اندازد.
تمام گیرنده های آنتی ژن موجود در یک سلول B خاص یکسان هستند ، اما گیرنده های واقع شده در سلول های دیگر B متفاوت هستند.
ساختار آنتی بادی
اگرچه ساختار کلی آنها مشابه است ، اما این تغییر در ناحیه ای است که با آنتی ژن – محل اتصال آنتی ژن یا ترکیب آنتی بادی – در تعامل است.
این تنوع ساختاری در بین سایت های متصل به آنتی ژن باعث می شود سلول های B مختلف بتوانند آنتی ژن های مختلف را تشخیص دهند.
گیرنده آنتی ژن در واقع کل آنتی ژن را تشخیص نمی دهد. بلکه فقط به بخشی از سطح آنتی ژن که ناحیه ای به نام تعیین کننده آنتی ژنیک یا اپی توپ است ، متصل می شود.
اتصال بین گیرنده و اپی توپ فقط در صورت مکمل بودن ساختار آنها اتفاق می افتد.
در صورت وجود ، اپی توپ و گیرنده مانند دو قطعه از یک پازل در کنار هم قرار می گیرند ، اتفاقی که برای فعال سازی تولید آنتی بادی سلول B ضروری است.
هر مولکول آنتی بادی اساساً با گیرنده آنتی ژن سلول B تولید کننده آن یکسان است.
ساختار اساسی این پروتئین ها از دو جفت زنجیره پلی پپتیدی (طول اسیدهای آمینه متصل شده توسط پیوندهای پپتیدی) تشکیل شده است که شکل Y انعطاف پذیر را تشکیل می دهند.
ساقه Y از یک سر هر به دو زنجیره سنگین یکسان متصل شده و هر بازو از قسمت باقیمانده یک زنجیره سنگین به علاوه یک پروتئین کوچکتر به نام زنجیره سبک تشکیل شده است. این دو زنجیره سبک نیز یکسان هستند.
در گروه های خاصی از آنتی‌بادی‌ها ، ساقه و پایین بازوها کاملاً شبیه به هم هستند و به همین علت ناحیه ثابت نامیده می شوند.
نوک بازوها از نظر توالی بسیار متغیر هستند و این نقاط هستند که آنتی ژن را متصل می کند.
بنابراین هر آنتی بادی دارای دو محل اتصال آنتی ژن یکسان است ، اما در انتهای هر بازو ، و مکان های اتصال آنتی ژن در بین آنتی‌بادی‌ها بسیار متفاوت است.
گروه‌بندی آنتی بادی
آنتی‌بادی‌ها با توجه به منطقه ثابت خود در پنج کلاس گروه بندی می شوند:
- IgG
- IgM
- IgA
- IgD
- IgE
هر گروه را با یک حرف متصل به مخفف کلمه ایمونوگلوبولین تعیین می کنند.
گروه های آنتی‌بادی نه تنها در منطقه ثابت بلکه در نحوه فعالیت نیز متفاوت است. به عنوان مثال ، IgG ، متداول ترین آنتی بادی ، بیشتر در خون و مایعات بافتی وجود دارد ، در حالی که IgA در غشاهای مخاطی دستگاه تنفسی و دستگاه گوارش یافت می شود.
آنتی‌بادی‌های پیش ساخته ، که از سرم خون افراد یا حیواناتی که قبلاً آلوده بودند ، گرفته می شود ، اغلب در یک ضد سرم به فرد دیگری تزریق می شود تا ایمن سازی فوری و غیرفعال را در برابر سموم سریع یا میکروب ها مانند آنهایی که در گزش مار یا عفونت های کزاز وجود دارد ، انجام دهد.
اقتباس شده از : britannica.com